Recht op een eerlijk strafproces binnenkort beter gewaarborgd
28 februari 2007
In de kamercommissie Justitie werd gisteren het ‘Wetsontwerp tot wijziging van het Wetboek van strafvordering met het oog op de heropening van de rechtspleging in strafzaken’ gestemd. Een weinig zeggende titel, maar belangrijk nieuws voor al wie begaan is met mensenrechten en strafrecht. Als het ontwerp wet wordt, zal het mogelijk zijn om een strafprocedure te heropenen indien het Europees Hof voor de Rechten van de Mens een schending van het EVRM in de zaak vaststelt.
Het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens bevat belangrijke waarborgen voor wie verdacht wordt van een misdrijf. Het Hof ontwikkelde een uitgebreide en strenge rechtspraak over het recht op een eerlijk proces. Wie meent dat zijn rechten geschonden zijn, moet eerst de interne rechtsmiddelen uitputten. Als dit niet helpt, kan hij zich tot het Europees Hof wenden.
De arresten van het Hof genieten een groot moreel gezag. Ze zetten de overheid onder druk om de wetgeving te wijzigen en gelijkaardige situaties in de toekomst te vermijden. Rechters worden geacht rekening te houden met de rechtspraak van het Hof. Maar voor wie veroordeeld werd, verandert er weinig… Hij krijgt in het beste geval een schadevergoeding, maar zijn veroordeling blijft bestaan. Hij heeft vaak zijn straf uitgezeten – of blijft ze uitzitten- en aan zijn strafblad verandert niets.
De bedoeling van het wetsontwerp is deze onrechtvaardige – en onlogische - situatie te veranderen. De veroordeelde, zijn familie en de procureur-generaal bij het Hof van Cassatie zullen met het arrest van het Europees Hof naar het Hof van Cassatie kunnen trekken om de zaak te heropenen.
Het Hof heropent de zaak indien de uitspraak zelf strijdig is met het EVRM of berust op procedurefouten of –tekortkomingen die zo ernstig zijn dat twijfel bestaat over de uitkomst van het proces. De zaak wordt enkel heropend indien de veroordeelde of zijn rechthebbenden zeer ernstige nadelige gevolgen ondervinden, die enkel door heropening van de zaak hersteld kunnen worden.
Indien het gaat om een arrest van het Hof van Cassatie, trekt het Hof de beslissing in en neemt een nieuwe beslissing in overeenstemming met het arrest van het Europees Hof. Gaat het om een beslissing van een ander rechtscollege, dan verwijst het Hof van Cassatie de zaak terug naar dit college. Dit kan leiden tot vrijspraak of bevestiging van de eerdere veroordeling, eventueel met strafvermindering. Ten onrechte betaalde boetes en schadevergoeding worden door de staat terugbetaald. Er is een schadevergoeding voorzien voor wie onterecht in hechtenis genomen werd.
Uiteraard gaat het om een lange en omslachtige procedure. Toch is het een belangrijke stap vooruit in de verwezenlijking van het EVRM. Geen enkele rechter doet zijn werk graag over. We mogen dus verwachten dat de wetswijziging ertoe zal leiden dat de Belgische rechter bij zijn oordeel meer aandacht schenkt aan de rechtspraak van het Europees Hof.
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
