Op 2 oktober 2008 bevestigde het Europees Hof voor de Rechten van de Mens de veroordeling door de Franse rechters van de Baskische cartoonist voor zijn spotprent over de 9/11. Het Hof besloot unaniem dat de veroordeling door Frankrijk wegens medeplichtigheid aan apologie van terrorisme niet strijdig is met vrijheid van meningsuiting zoals vermeld in artikel 10 EVRM.

Denis Leroy tekende, onder zijn pseudoniem Guezmer, een spotprent van de aanslagen op de twin towers te New York. De cartoon verscheen op 13 september 2001 in het Baskische blad Ekaitza. Het was voornamelijk het onderschrift “Nous en avions tous rêvé,… le Hamas l’a fait” dat voor ophef zorgde bij de lezers. In haar volgende editie publiceerde het blad Ekaitza zowel lezersreacties als een reactie van Leroy zelf waarin hij zijn beweegredenen verduidelijkte. Hij verklaarde dat hij met zijn cartoon de imperialistische politiek van de VS aan de kaak stelt en de teloorgang van symbolen wou illustreren. Het onderschrift, zo verduidelijkte Leroy, is een persiflage op een slogan van Sony ‘U hebt ervan gedroomd? Sony heeft het gemaakt’.

De Franse rechters veroordeelden Leroy, zowel in eerste aanleg als in hoger beroep, wegens medeplichtigheid aan de verheerlijking van terrorisme. Daarop stapte hij naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens waarbij hij zich beriep op de vrijheid van meningsuiting (artikel 10 EVRM). Hoewel het Hof in het verleden aangaf dat de journalistiek en zeker de satire samen kunnen gaan met overdrijving en provocatie, keurde het Hof in deze zaak, in tegenstelling tot haar rechtspraak uit het verleden, de Franse overheidsinmenging goed. De rechters van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens vonden de cartoon de verheerlijking van terrorisme en een ophemeling van het geweld tegen de VS. Het Hof deed haar uitspraak rekening houdend met het feit dat de Franse rechtbanken slechts een lage boete oplegde aan Leroy en dat de cartoon werd gepubliceerd in het door het aangeslagen geplaagde Baskenland.

Dit is een eigenaardige beslissing aangezien het Europees Hof voor de Rechten van de Mens doorgaans afkerig staat t.a.v. overheidsinmenging in de persvrijheid en onlangs nog stelde dat rechters in Europa rekening moeten houden met de oorspronkelijke intentie van de journalist. Zo vernietigt het Hof consequent de uitspraken van Turkse rechtbanken waarbij pro-Koerdische auteurs worden gestraft omdat ze dwepen met separatisme en terrorisme. Ook in de zaak rond de Deense Mohammed-cartoons had de vrijheid van meningsuiting de bovenhand op de bescherming van de nationale veiligheid.

Met de zaak Leroy tegen Frankrijk lijkt het dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens steeds meer begint af te wijken van haar rechtspraak betreffende de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Het gevolg van dergelijke uitspraak is moeilijk in te schatten. Maar door deze onduidelijkheid dreigt een chilling effect te ontstaan, waarbij cartoonisten, die de strafbaarheid van hun gedrag niet kunnen inschatten, de neiging zullen hebben het zekere voor het onzekere te nemen en dus aan zelfcensuur zullen gaan doen. Of zoals professor Dirk Voorhoof stelt: “Wat al langer werd gevreesd, is gebeurd: in de strijd tegen terrorisme brokkelt ook in Europa de persvrijheid af.”

Tags:

ARCHIEF

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.