Ethische handschoenen voor harde handen
Bedenkingen na het lezen van de deontologische code voor de politie

Deontologie. Het klinkt als een woord waar caféfilosofen verschillende rondjes zoet mee kunnen zijn, maar dat in de praktijk niet de minste zoden aan de dijk brengt. Dat is de bedenking die bij mij overheerst na het lezen van de nieuwe deontologische code van de politie. Een mooie tekst, bol van goede bedoelingen, met modewoorden en managementstermen, maar zou ze in staat zijn de verrechtsing en verharding van het politieoptreden te keren ? Dat wil ik nog zien…

Al jarenlang vraagt het CPT (European Committee for the Prevention of Torture) dat een deontologische code voor politie wordt opgesteld. Nu zijn er al verschillende wetten waaraan de politieambtenaar zich moet houden. Doordat het om verschillende teksten gaat is het noch voor de agent noch voor de burger die ermee in aanraking komt eenvoudig de regels te vinden. Het is niet altijd evident dat de wetgeving die voor iedereen geldt, ook voor de politie zou gelden. Het is een goede zaak dat eindelijk werk is gemaakt van een samenhangende deontologie. Bij andere beroepen met een zekere verantwoordelijkheid en macht, zoals artsen, psychologen, advocaten bestaat zo’n deontologie al jaren- zoniet eeuwenlang.

De code is geen strafwet of arbeidsreglement: het is niet de bedoeling dat politieagenten die zich niet aan de tekst houden bestraft worden, het gaat eerder om een leidraad. Ergens vind ik dat goed : ethiek valt niet in regeltjes te gieten. Morele waarden reduceren tot regels die nauwgezet uitgevoerd moeten worden, maakt van mensen in het beste geval bureaucraten en in het slechtste geval muggezifters. Bureaucraten kennen geen moraal (alleen artikel zus, lid zo en daar houden ze zich aan) en muggezifters missen gevoel voor proportie.

Langs de andere kant geeft het een wrang gevoel te zien dat politieagenten ongestraft dronken allochtonen in de rug kunnen schieten, of een vluchtende auto met kogels doorzeven. Een jonge Marokkaan mag wel wat hardhandig aangepakt worden, een zwarte wordt verondersteld een winkeldief zijn … Een beetje minder straffeloosheid zou niet misstaan.

Politie is zonder meer een nuttige uitvinding. Je kan er terecht als je fiets gestolen is, als je buur elke nacht een feestje bouwt, als je vriend(in) je in een zatte bui in elkaar timmert enzovoort enzovoort. Hoe groot je miserie ook moge zijn, de koene flikken zullen er wel een PV van opmaken…
Bij deze jubelende woorden mogen we niet vergeten dat politie een instrument is van een beleid, een beleid dat steeds harder wordt. Vroeger geloofde men dat criminaliteit iets te maken had met armoede. Recentere Vlaamse volksverhalen maken er een een kwaal van mediterrane volkeren van. Dat het eigenlijk om getinte armoezaaiers gaat is velen ontgaan. Een beetje te scherp gesteld misschien, toch is het onmiskenbaar een trend dat men de context van criminaliteit en andere samenlevingsproblematieken voor de gemakkelijkheid weglaat om criminaliteit te bestrijden met de harde hand. Zero-tolerance, lik-op-stuk : woorden te over voor dit simpel concept. Waar de deontologie moge inpassen, is mij niet geheel duidelijk.

Wetende dat de politie geen eiland kan worden in een verrechtsende maatschappij, zie je mij dan ook geen gaten in de lucht springen wanneer na jarenlang overleg en gepalaver een compromis is gevonden over deontologie bij de politie. Een ethische reflex is een attitude. En een attitude veranderen vergt meer dan een tekst. Wat je zou willen is dat agenten het vermogen tot kritische reflectie krijgen bijgebracht. Dat ze beseffen dat regels zijn opgesteld met een bepaald doel voor ogen, dat dat doel heilig is en de regels slechts een middel zijn doch nooit doel op zich mogen vormen; dat je dus soms een regel mag of moet schenden om dat doel hoog te houden. Dat is een werk van lange adem, terwijl de jonge allochtoon en de kleine winkeldief de héte adem van de politie in hun nek voelen…

Mieke Van den Broeck

Tags:

ARCHIEF VRIJHEID VS VEILIGHEID

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.