Het bedrijf Facebook is de laatste weken niet uit het nieuws te bannen. Deze keer echter niet met uit de pan swingende beursresultaten. Een klokkenluider, Christopher Wylie, bracht aan het licht dat Facebookgegevens werden gebruikt door een ander bedrijf, Cambridge Analytica, om de uitkomst van de Brexit-stemming te beïnvloeden in het Verenigd Koninkrijk. De laatste presidentsverkiezingen in de Verenigde Staten zouden ook door de online strategieën van dit bedrijf beïnvloed zijn ten voordele van de campagne van Donald Trump.

We zijn terecht verontwaardigd met z’n allen. Stemmen hoort een vrije keuze te zijn, kiezers overtuigen voor deze of gene keuze kan, maar manipuleren kan niet!

Maar wat gebeurde er nu precies? Facebook voorzag het bedrijf Cambridge Analytica van een massale hoeveelheid data, zogenaamde metadata. Dit wil zeggen geen volledige profielen van mensen met naam en toenaam maar wel ‘likes’, interesses voor bepaalde reclameboodschappen, sociale acties die mensen delen, enz. Waarom? Op basis van deze informatie kan een bedrijf als Cambridge Analytica bestuderen voor welk soort boodschappen mensen gevoelig zijn en dit gebruiken om gerichte boodschappen de wereld in te sturen om dit publiek te overtuigen voor een bepaald product, een bepaalde keuze in een referendum, enz. Om je een idee te geven: de analyse van 150 ‘likes’ kan jouw gedrag beter voorspellen dan een familielid dat zou kunnen. De data die Cambridge Analytica ter beschikking had besloeg data van 87 miljoen accounts, een goudmijn dus. Deze praktijk wordt ook wel ‘datamining’ genoemd, het graven naar en gebruiken van data. Onze data zijn voor bedrijven als Cambridge Analytica de belangrijkste ‘grondstof’.

Niet alleen bedrijven gebruiken deze informatie om hun product aan de man of vrouw te brengen, ook (toekomstige) politici en overheden om hun idee te verkopen. Daarbij komt dat de Facebooks en Googles van deze wereld hun product (jij dus!) zonder onderscheid verkopen, bijvoorbeeld ook aan inlichtingendiensten en dergelijke meer. Om het met een gestolen zin samen te vatten: ‘Big Brother meets Big Data’. Een echte Big Brother samenleving is vandaag al mogelijk, elke stap die we zetten kan gemonitord worden.

DUS: #deletefacebook?

Moeten we dus met z’n allen Facebook verlaten? Dat mag je natuurlijk zeker doen. Maar het is niet waar wij op dit moment toe oproepen. Voor velen van ons is Facebook sterk verwoven met ons dagdagelijks leven. Via Facebook kan je je ook actief informeren en engageren, over de activiteiten van je vrienden en standpunten van organisaties zoals de Liga. Maar Facebooks ‘gratis’ dienstverlening is echter geen vrijgeleide om om het even wat te doen met de data die wij door gebruik te maken van Facebooks diensten aanleveren.

Facebook bevindt zich nu in het oog van een mediastorm. Maar wat nadat deze storm gaat liggen? Het herdenken van de ‘relatie met de gebruiker’ (lees: het gebruiken van onze data) gaat jaren in beslag nemen, dixit de CEO van het bedrijf, Mark Zuckerberg. Mmm… Ok, dat willen we misschien nog aannemen, maar Facebook kan wél NU enkele zaken veranderen:

• De standaard privacy-instellingen aanpassen en op die manier actief de privacy van haar klanten beschermen.
  
  De Liga en haar partners trokken al eerder aan de alarmbel. Tijdens de Big Brother Awards 2016 werd Facebook niet alleen genomineerd maar ging ze lopen met zowel de publieks- als de juryprijs want the devil is in the default: Facebook gaat ervan uit dat je er niets op tegen hebt dat je gegevens worden verkocht en stelt dat automatisch zo in. Je wordt verondersteld om door Facebook's ingewikkelde kluwen van instellingen (zoals "Privacy", "Apps", "Advertenties", "Volgers", enz.) te zoeken naar ‘opt-outs’. Deze redenering moet omgedraaid worden, mensen moeten expliciet instemmen met het feit dat hun gegevens worden verzameld, verkocht en/of geanalyseerd, een ‘opt-in’ dus. Immers, volgens de nieuwe Europese regelgeving over privacy (beter gekend als de ‘GDPR’) moeten we voor iets triviaals als het krijgen van een nieuwsbrief onze toestemming geven, waarom dan niet voor zoiets ingrijpend als verkopen en analyseren van persoonlijke gegevens? Sterker, stemmen doen we nog steeds anoniem achter het gordijn van een kieshokje, vaak zelfs nog met een potlood ????, waarom kunnen even persoonlijke gegevens dan zo eenvoudig verhandeld worden?
   
• Facebook moet transparanter zijn over ál de manieren waarop ze data verzamelt en ook hier mensen expliciet toestemming voor vragen (opt-in).
  
  Facebookdata worden niet enkel via posts op je Facebookaccount verzameld. Facebook volgt (‘trackt’) internetgebruikers ook op andere websites via sociale plug-ins (zoals de ‘vind ik leuk’ – knop), via cookies én de Facebookpixel. Deze pixel wordt ingebouwd in de code van websites. Dit onzichtbare puntje registreert elk bezoek en controleert of de bezoeker een facebook-account heeft. Zo ja, dan wordt deze informatie opgeslagen in een cookie. Op die manier kan de eigenaar van de site ervoor zorgen dat de bezoeker vanaf dan via Facebook aangepaste reclameboodschappen krijgt.
  Deze praktijk is strafbaar volgens de Privacycommissie. Facebook werd hier ook al voor veroordeeld in België maar geeft tot nader order geen gevolg aan het vonnis. Ook de websites die gebruik maken van de pixel zijn in principe in overtreding. Moet er nu overgegaan worden tot een heksenjacht? Nee, belangrijker is ernaar te streven dat mensen eerst hun toestemming moeten geven om gevolgd te worden of data door te geven. Willen ze dit niet, dan moet er een versie zonder trackingmogelijkheden beschikbaar zijn. Dat wordt ook geëist door de GDPR. Op die manier krijgen we als burger terug meer het heft in eigen handen.

Wat moeten we dan wel doen?

We moeten ons bewust zijn van ons online gedrag en beseffen dat alles ergens geregistreerd wordt. Thuis doe je gordijnen toe, op het internet bestaan er geen gordijnen. Hoewel! Deel dus niet om het even wat online en wanneer je toestemming wordt gevraagd om getrackt te worden of data ter beschikking te stellen, zeg dan nee! Het kenniscentrum mediawijsheid, Mediawijs, bundelde een heleboel informatie. Om te beginnen: ’10 belangrijke privacyinstellingen op Facebook’. Hopelijk moeten ze hierover binnenkort een nieuw artikel schrijven. Mediawijs stelde een heel dossier samen over online privacy. Surf dus zeker verder op hun site als je nog een stapje verder wilt gaan.

Verder moeten we als burgers samen bedrijven én overheden aansporen om ons recht op privacy serieus te nemen. En dit moeten we blijven doen, ook als deze mediastorm weer gaat liggen.

Dus concreet?

• Wees je bewust van wat je deelt;
• Pas je privacy-instellingen aan;
• Plaats ons Facebookkader (lang leve de ironie) op je profielfoto: ‘Ik hou mijn privacy in het oog, nu Facebook nog! #Blijfvanmijndata’.

Meer lezen?

• Een inspiratie voor dit artikel was o.a. het artikel uit de Independent ‘Fight for control’;
• De ‘Union for Civil Liberties Europe’ publiceerde een artikelen reeks ‘Me & my rights’ (ook vertaald naar het Nederlands) over de gevaren van massasurveillance en het belang van het recht op privacy in een democratie.

Tags:

ACTIES PRIVACY

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.