De Liga voor Mensenrechten heeft op 6 december de jaarlijkse mensenrechtenprijs uitgereikt aan de Gentse vrederechter Freddy Evers, voorzitter van Magistratuur en Maatschappij (M&M), een vooruitstrevende denktank die al bijna twee decennia opkomt voor een humane, toegankelijke, doorzichtige en onafhankelijke justitie.

Onder het motto 'justitie moet de sprong van de negentiende naar de eenentwintigste eeuw maken' presenteert M&M sinds begin de negentiger jaren een gamma voorstellen om justitie te hervormen M&M mengt zich sinds de Dutroux-zaak regelmatig in het politieke en maatschappelijke debat. Wij onderschrijven de kern van de analyses van M&M die buitengewoon inspirerend zijn nu de regering, tien jaar na de hervorming van de politie, justitie op een andere leest wil schoeien. Rode draad is dat justitie ten dienste van de burger moet staan. Terecht stelt M&M dat rechters te vaak een gesloten gilde vormen met eigen codes, taal en gebruiken en dat te dikwijls het corporatistische eigenbelang primeert op het algemene belang. M&M bepleit dat rechters definitief hun ivoren toren verlaten. De rechterlijke macht moet de eigen tekortkomingen grootmoedig erkennen, zich open stellen voor externe controle en voor de noden van de burger en verantwoordelijkheid afleggen aan de maatschappij. Dat kan niet zonder minimale openheid en het zoeken naar mogelijkheden om de rechtsongelijkheid te beperken.

Na enkele opzienbarende ontsnappingen en andere incidenten is een Dutroux-achtig klimaat ontstaan, waarin sommigen hardop dromen van een soort 'nieuwe Napoleon'. De neiging om met enkele hapsnapmaatregelen snel te scoren is groot, ook al gaat dat ten koste van de rechtzoekende, het evenwicht tussen de machten en het democratische debat. De toegang tot het gerecht, een grondrecht, wordt voor steeds meer burgers een probleem nu de verzorgingsstaat steeds minder zekerheid biedt. Een overdreven zucht naar 'bedrijfsmatigheid' dreigt het klassieke systeem van checks and balances verder onderuit te halen, waarbij de uitvoerende macht, politie en openbaar ministerie nogmaals terrein winnen op de zittende magistratuur. Het gerecht is overigens iets anders dan het bedrijf om de hoek. Dat betekent dat men bijzondere eisen inzake mensenrechten en democratische controle mag en moet stellen. In België zijn onlangs de eerste minister en de minister van justitie moeten terugtreden omdat ze druk zouden hebben uitgeoefend om de uitspraak te beïnvloeden. Vandaar ook dat de onafhankelijkheid van de rechter ten aanzien van de uitvoerende macht meer dan ooit hoog moet gehouden worden. Tot slot vinden wij net als M&M dat justitie ook een sociale sprong moet maken, waarbij een cultuuromslag bij magistraten wordt gestimuleerd: meer betrokkenheid bij de samenleving, meer oog voor de sociale context, meer aansluiting bij de noden van de burgers, meer respect voor grond- en mensenrechten. De democratische rechtsstaat heeft nood aan een justitie waar de burger vertrouwen in heeft: het zijn de rechters die dat vertrouwen moeten wekken.

Freddy Evers verdedigt niet het gerecht maar de gerechtigheid. Hij is een humane rechter, die telkens opnieuw balanceert tussen ideaal en nuchterheid, tussen rechtvaardigheid en recht. Gelukkig zijn er wel meer humane rechters dan men denkt. Als mensen een humane rechter treffen, aanvaarden ze vlotter zijn uitspraak, het weze een straf of een vonnis over een burgerlijk geschil. De publieke opinie is nu sterk gebaseerd op beeldvorming die bijna uitsluitend betrekking heeft op het strafrecht, gaande van Dutroux, Pandy, Fourniret tot Amerikaanse misdaadseries. Door onze mensenrechtenprijs toe te kennen aan Freddy Evers hopen wij tegelijkertijd eindelijk ook eens recht te doen aan de vele anonieme rechtvaardige rechters die ons land telt.

Klik hier voor de toespraak van prijswinnaar Freddy Evers.

Tags:

ACTIES PRIJS VOOR MENSENRECHTEN PRIJS VOOR MENSENRECHTEN

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.