Waar zijn de rechten van gedetineerden?
24 september 2003
Alvast niet in de "modelgevangenis" van Andenne.
De recente problemen in de gevangenis van Andenne tonen nogmaals het deficit aan van ons huidige gevangenisbeleid. De vorige crisis in aanloop van de verkiezingen zet zich gewoon verder. In plaats van gewoon maar meer cipiers aan te werven moet er eerst dringend werk worden gemaakt van een gedegen (personeels)beleid, een visie omtrent de vrijheidsberoving en de invoering van elementaire rechten voor gedetineerden. Gedetineerden blijven burgers. Het is niet omdat ze tijdelijk hun recht op vrijheid verliezen dat ze daarom zomaar willekeurig beroofd mogen worden van hun andere rechten, zeker niet hun recht op (een menswaardig) leven.
Einde 2001 bracht het Comité ter Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling (CPT) dat afhangt van de Raad van Europa, haar derde bezoek aan Belgische detentiecentra. Een van de bezochte plaatsen was de high security gevangenis voor langgestraften in Andenne.
Hoewel deze nieuwe gevangenis veel minder met het probleem van overbevolking kampt, was het CPT niet mals met zijn kritiek op deze inrichting. Het algemeen klilmaat van geweld en onveiligheid onder de gedetineerden en een passiviteit onder het personeel hiertegenover werden aangeklaagd. Bovendien is het regime in Andenne totaal onaanvaardbaar voor het CPT. De "nuloptie" die het binnenbrengen van alle persoonlijke voorwerpen verbiedt om de clandestiene trafiek tegen te gaan, heeft gefaald en is aan herziening toe. Het aanbod aan sociale, culturele en sportieve activiteiten is ondermaats.
Deze dreigende toestand wordt nog versterkt door een syndicale gespannen sfeer. Alle ingrediënten voor een rampscenario dus.
Tot nog toe heeft de overheid niet veel gedaan om deze explosieve toestand te ontmijnen. Wanneer dan de cipiers staken en de weinige voorzieningen voor gedetineerden ook nog eens wegvallen, wordt de situatie logischerwijs onhoudbaar. En dan vallen er doden. Twee jonge gedetineerden overleden vorige week kort na elkaar. In anderhalf jaar tijd vielen er al acht doden in Andenne.
Er is spijtig genoeg een rechtstreeks verband tussen de recente overlijdens en de personeelsstaking, maar het kortzichtige beleid treft nog meer schuld. Toegevingen aan de vakbonden zijn zoveel gemakkelijker dan werk maken van de rechten van gedetineerden. Enkele maanden geleden was het niet anders in Antwerpen en Brussel.
De recente voorvallen in Andenne leggen heel de problematiek van het eerstelijnswerk in de gevangenissen nogmaals bloot. Er moet dringend werk worden gemaakt van de upgrading van dit eerstelijnswerk. Het is toch niet wenselijk dat penitentiair personeel zonder enige vooropleiding of diploma het dagelijks contact, de sfeeer en de cultuur van een gevangenis bepalen. De morele paniek die onze samenleving de laatste tien jaar teistert is door de penitentiaire beroepsgroepen aangegrepen om loonsverhogingen en uitbreidingen op het kader te krijgen. Maar daar lag het probleem niet. Beter was er geïnvesteerd geweest in een hogere kwaliteit van het personeel. In de plaats daarvan houdt men een "veiligheidskorps" in leven dat zich en bloc tegen de gedetineerden richt en zich zelfs tegen zinvolle activiteiten verzet omdat ze de stress zouden verhogen.
De eis om een kwalitatief eerstelijnswerk dat in het geval van syndicale acties een basiszorg garandeert voor de gedetineerden kan, zeker wanneer er doden vallen en de politiek verantwoordelijken de andere kant uitkijken, niet luid genoeg klinken.
Uit het regeerakkoord blijkt nog maar eens hoe weinig de overheid van plan is om de rechten van gedetineerden te waarborgen. Nochtans ligt een voorstel van basiswet gevangeniswezen en rechtspositie van gedetineerden al geruime tijd op goedkeuring te wachten. De aanbevelingen van de Commissie strafuitvoeringsrechtbanken, externe rechtspositie en straftoemeting liggen er nu ook al enkele maanden. Maar de regering lijtk niet van plan er snel of grondig werk van te maken, het regeerakkoord is uiterst teleurstellend. Strekt het eender welke burger tot eer dat er zo weinig ondernomen wordt om rechten van medeburgers te garanderen? Hoe lang tolereren wij nog deze "spijtige incidenten in de marte van een staking" waarbij zelfs de meest elementaire rechten van gedetineerden ontzegd worden? De Nederlandse Volkskrant spreekt nu al van "Wildwesttaferelen" in de Belgische gevangenissen. De Nederlandse krant Trouw wijt de problemen aan een kortzichtig streng strafbeleid dat veel te veel mensen naar de gevangenis doorsluist. De overbevolking die er het gevolg van is, brengt onhoudbare problemen met zich mee.
Hoog tijd dat de minister van justitie haar verantwoordelijkheid opneemt en werk maakt van de mensenrechten, ook voor gedetineerden, ook in Andenne.
Reageer
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
