Wat doen de Verenigde Naties?
De VN werkt rond drie pijlers: internationale vrede en veiligheid, economische en sociale vooruitgang en ontwikkeling en respect voor mensenrechten.
Voordat je dit gaat lezen, weet je al wat mensenrechten en NGO’s zijn en waarom ze onze bescherming verdienen? Nee? Dan is het misschien goed om dat hier eerst even te lezen.
In 1948 werd de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM) ondertekend door de leden van de Verenigde Naties. Omdat dit de eerste keer was dat mensenrechten universeel erkend werden is deze verklaring een mijlpaal in de geschiedenis van de mensenrechten en staat het daarmee aan de basis van vele verdragen.
De twee belangrijkste zijn het Internationale Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke Rechten en het Internationale Verdrag inzake Economische, Sociale en Culturele Rechten, beiden aangenomen in 1966. Samen met de UVRM dienen zij als de internationale standaard voor mensenrechten.
Het initiatief van de UVRM kwam van de Verenigde Naties (VN), die ook de leiding hebben genomen over meer dan 20 verdragen die hierop zijn gebaseerd. De VN is opgericht vlak na de Tweede Wereldoorlog met als doel om de internationale vrede te bewaren. Inmiddels hebben 193 overheden zich aangesloten bij de VN en is zij daarmee de belangrijkste internationale organisatie die toeziet op de naleving van mensenrechten wereldwijd. België is al lid van de VN sinds het ontstaan in 1945. De VN werkt rond drie pijlers: internationale vrede en veiligheid, economische en sociale vooruitgang en ontwikkeling en respect voor mensenrechten.
De VN bestaat uit zes hoofdorganen:
Het bureau van de Hoge Commissaris voor Mensenrechten (OHCHR) neemt de leiding binnen de VN voor het promoten en beschermen van de mensenrechten. Daarnaast is er de Mensenrechtenraad (UNHRC), die toeziet op de naleving van de verdragen voor de mensenrechten. De Mensenrechtenraad bestaat pas sinds 2006 en is de vervanger van de Mensenrechtencommissie. In deze raad zitten 47 regeringsvertegenwoordigers, gekozen uit de Algemene Vergadering. Ze komen een paar keer per jaar samen om te praten over mensenrechten en worden hierbij geholpen door een onafhankelijk adviescomité en experts. De Mensenrechtenraad houdt toezicht op twee manieren: (1) via universele periodieke beoordelingen en (2) middels een individuele klachtenprocedure. Elke staat die zitting heeft in de Mensenrechtenraad kan een andere staat beoordelen. Ze doen dit op basis van gegevens en documenten die worden aangeleverd door de overheid, NGO’s en onderzoek van speciale rapporteurs. Op die manier gaan de VN en de lidstaten in dialoog met elkaar, waaruit conclusies en aanbevelingen voor de lidstaten ontstaan. Tijdens de follow-up tenslotte, bericht de staat over hoe ze bepaalde aanbevelingen heeft geïmplementeerd. Daarnaast kunnen burgers ook zelf een klacht neerleggen bij de Mensenrechtenraad als er sprake is van een structurele en grove schending van een mensenrecht.
Er zijn momenteel negen mensenrechtenverdragen, die ieder ook een toezichthoudend comité hebben, om de naleving van de verdragen te monitoren. De negen verdragen zijn:
Met uitzondering van het internationaal verdrag in verband met de bescherming van de rechten van alle migrerende arbeiders en hun familieleden, heeft België alle bovenstaande verdragen ondertekend.
Als individu kan je bij de meeste van deze toezichthoudende comités een klacht indienen. Je kan zo een klacht indienen tegen een staat, mits de staat zowel het specifieke verdrag als de bekwaamheid van het toezichthoudende comité erkent. Ook kan een derde partij namens iemand een klacht indienen. Daarnaast bieden sommige verdragen de mogelijkheid om als staat een andere staat aan te klagen voor het schenden van de mensenrechten. Dit is echter nog nooit gebeurd. Landen kunnen zich hierbij ook ten alle tijden terugtrekken. Sommige toezichthoudende comités kunnen ook uit zichzelf actie ondernemen, als ze vaststellen dat staten zich schuldig maken aan ernstige of herhaaldelijke mensenrechtenschendingen.
Veel organen binnen de VN hebben misschien niet als hoofddoel om de mensenrechten in het algemeen te beschermen, maar hebben wel de mogelijkheid, het mandaat of als deelopdracht om op te komen voor specifieke rechten of schendingen aan te pakken. Zo heeft de Veiligheidsraad een mandaat om onderzoek te doen naar grove mensenrechtenschendingen. Als zij mensenrechtenschendingen vaststellen hebben zij verschillende en soms verregaande opties om dit tegen te gaan.
Het 3e Comité van de Algemene Vergadering, dat zich toelegt op sociale, humanitaire en culturele zaken kan ook onderzoek doen naar mensenrechten. Zij besteden veel aandacht aan gender, de behandeling van vrouwen, bescherming van kinderen, inheemse bevolkingen en vluchtelingen. Zij proberen racisme en discriminatie weg te nemen en zich in te zetten voor zelfbeschikking.
Het Permanente Forum van Inheemse Zaken (UNPFII) houdt zich bezig met de bescherming van inheemse rechten. Ook kan de Secretaris-Generaal speciale vertegenwoordigers aanstellen die strijden tegen bepaalde mensenrechtenschendingen. Momenteel zijn er speciale vertegenwoordigers voor kinderen en gewapend conflict, seksueel geweld in conflicten en geweld tegen kinderen.
De Commissie voor de Status van de Vrouw (CSW) is het orgaan dat zich toelegt op de promotie van gendergelijkheid en de bevordering van de status van de vrouw.
Benieuwd hoe de mensenrechten worden beschermd op Europees niveau? Lees dan hier alles over de Raad van Europa en wat ze betekent voor jou.
