Wat doet de Raad van Europa?
De Raad van Europa werkt rond drie thema’s: mensenrechten, democratie en de rechtsstaat.
Voordat je dit gaat lezen, weet je al wat mensenrechten en NGO’s zijn en waarom ze onze bescherming verdienen? Nee? Dan is het misschien goed om dat hier eerst even te lezen.
Op Europees niveau zijn er verschillende instanties en organisaties die instaan voor de mensenrechten. Eén van de belangrijkste organisaties die zich inzet voor de bescherming van onze mensenrechten is de Raad van Europa (RvE), niet te verwarren met de Raad van de Europese Unie of de Europese Raad.
In 1950 is het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens (EVRM) opgesteld, dat inmiddels ondertekend is door 47 staten (waaronder landen als Rusland, Turkije en Azerbeidzjan). België is als één van de grondleggers al lid vanaf de oprichting in 1950. Het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens is nog verregaander dan de meeste internationale verdragen en neemt daarmee een belangrijke plaats in bij het beschermen van de mensenrechten in Europa.
Het is de taak van Raad van Europa om erop toe te zien dat al deze landen dit verdrag naleven. De Raad van Europa werkt rond drie thema’s: mensenrechten, democratie en de rechtsstaat. Het thema Mensenrechten is opgedeeld in drie pijlers: (1) de bescherming van mensenrechten, (2) het promoten van mensenrechten en (3) het verzekeren van sociale rechten. Zo wil het voorkomen dat mensenrechten alleen op papier bestaan – ook in het dagelijks leven moeten onze mensenrechten worden nageleefd.
De Raad van Europa kent acht verschillende instituties, waaronder het Comité van Ministers, de Parlementaire Vergadering, het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en de Conferentie van internationale NGO´s. Daarnaast zijn er monitorende organen die toezicht houden op de naleving van het Europees verdrag (EVRM) rond een specifiek thema, zoals sociale zekerheden, discriminatie of detentie. De belangrijkste instituties en monitororganen lichten we hieronder toe.
Eén van de belangrijkste instituties binnen de Raad van Europa is het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) dat gevestigd is in Straatsburg (Frankrijk). De uitspraken van het EHRM zijn juridisch bindend. . Als individu kun je enkel een klacht indienen bij het EHRM als je eerst alle mogelijke juridische stappen in het Belgische rechtsysteem doorlopen hebt én als de klacht een schending betreft van het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens.
Indien het EHRM je in het gelijk stelt, is de Belgische staat verplicht hierna te handelen. Zo kan het zijn dat de Belgische staat een schadevergoeding moet betalen, dat ze een bepaalde uitspraak moet herzien of dat ze bepaalde maatregelen moet nemen.. De controle hierop wordt uitgevoerd door het Comité van Ministers, dat bestaat uit afgevaardigden van alle lidstaten van de Raad van Europa.
Momenteel ziet de Raad van Europa het als één van hun grootste uitdagingen om NGO’s en het maatschappelijk middenveld te versterken. Ook voor ons als Liga voor Mensenrechten is het interessant om in de gaten te houden wat de Raad van Europa doet rond onze kernthema’s: detentie, privacy, discriminatie en veiligheid versus vrijheid.
Artikel 8 van de Europese Conventie van de Rechten van de Mens beslaat het recht op respect voor het privéleven en het familieleven en luidt als volgt :
“Eenieder heeft recht op eerbiediging van zijn privé leven, zijn gezinsleven, zijn huis en zijn briefwisseling. Geen inmenging van enig openbaar gezag is toege-staan met betrekking tot de uitoefening van dit recht dan voor zover bij de wet is voorzien en in een democratische samenleving nodig is in het belang van 's lands veiligheid, de openbare veiligheid, of het economisch welzijn van het land, de bescherming van de openbare orde en het voorkomen van strafbare feiten, de bescherming van de gezondheid of de goede zeden, of voor de be-scherming van de rechten en vrijheden van anderen.”
Dit artikel is opgesteld in 1950 en houdt daarom geen rekening met de huidige technologische mogelijkheden voor het opslaan en gebruiken van massa’s aan persoonlijke data. Toch is dit nog altijd de leidende tekst voor het recht op privacy volgens de Raad van Europa.
Het Europese Comité voor de Preventie van Foltering en Onmenselijke of Vernederende Behandeling of Bestraffing (CPT) ziet toe op detentie in de lidstaten. Zij brengen één keer per vier jaar een bezoek aan elk land, soms aangevuld met een ad hoc bezoek. Hierbij hebben ze ongelimiteerde toegang tot alle detentiecentra en plekken waar de staat mensen van hun vrijheid berooft. Ze nemen interviews af met geïnterneerden en brengen na hun bezoek een uitgebreid rapport uit met hierin hun bevindingen, aanbevelingen en verzoeken tot informatie van de staat. Op haar beurt verwacht het CPT een gedetailleerd antwoord van de overheid.
Op 20 april 2017 publiceerde het CPT hun rapport over 2016 met daarin een samenvatting van hun bezoek aan België, om te praten over de situatie in de gevangenissen tijdens de stakingen. Leden van het CPT hebben gesproken met een delegatie van de federale overheid, vakbonden, gevangenisdirecteurs, de Federale Ombudsdienst en vertegenwoordigers van mensenrechtenorganisaties en NGO’s. Aan het einde van het bezoek zijn de aanbevelingen gepresenteerd aan de Belgische autoriteiten. Het CPT pleit, zoals al tien jaar, voor een gegarandeerde dienstverlening, ook tijdens stakingen.
Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft de Belgische staat in 2017 veroordeeld voor de onmenselijke en vernederende behandeling van gedetineerden.
Een ander gespecialiseerd orgaan, de Europese Commissie tegen Racisme en Intolerantie (ECRI), promoot de mensenrechten gerelateerd aan racisme, discriminatie en intolerantie. Met betrekking tot dit onderwerp, monitoren zij alle lidstaten en brengen regelmatig landenrapporten uit.
Wil je weten hoe onze mensenrechten wereldwijd beschermd worden? Hier lees je meer over hoe de Verenigde Naties zich inzet voor de mensenrechten
