Met wie heeft u vandaag gebeld of gemaild? Geen reden tot paniek mocht u dat niet meteen meer weten. Uw surf-, mail, en telefoonverkeer wordt vanaf heden zorgvuldig bewaard op basis van een nieuwe wet die daarover recentelijk werd goedgekeurd. Een aanleiding? Niet nodig! Een verdachtmaking dan? Nee, echt niet! Gewoon, omdat het kan. En omdat politie of justitie die gegevens heel misschien wel ooit nodig zou kunnen hebben. Bij een échte aanleiding of verdachtmaking misschien. Maar preventief opslaan is toch zoveel efficiënter? We weten wel dat u onschuldig bent. Maar toch!

De achtergrond

Sinds 9/11 barstte de strijd tegen het terrorisme in alle hevigheid los, de aanslagen in Madrid (2004) en Londen (2005) deden daar nog een schepje bovenop. Om ‘efficiënter’ te kunnen optreden tegen terrorisme en zware criminaliteit hebben de Europese instellingen de algemene bewaarplicht van telecommunicatiegegevens ingevoerd, die door de Europese richtlijn 2006/24/EG door de Raad werd aangenomen. In België liet de invoering van deze richtlijn een tijdje op zich wachten, maar van uitstel kwam geen afstel: de Belgische wetgever heeft eind 2013 een wet aangenomen die alle internetproviders en telecombedrijven verplicht een heleboel metadata bij te houden over het surf-, mail- en belgedrag van alle gebruikers. Tussen deze gebruikers wordt er geen onderscheid meer gemaakt: iedereen staat onder controle. Door deze wet worden internet- en telefonieproviders verplicht om gedurende 1 jaar bij te houden over wie met wie belt, mailt of sms’t, wanneer, hoe lang, met welk toestel, vanaf welke plek, etc. Bijgevolg heeft de invoering van deze wet verstrekkende gevolgen: niet alleen is het een inbreuk op het recht op privacy en de vrijheid van meningsuiting, ook van het vermoeden van onschuld is geen sprake meer.

Red je privacy

De Liga voert al jaren actie tegen deze algemene bewaring van gegevens met onder andere de recente ‘red je privacy’ campagne. Samen met de Ligue des droits de l’Homme en de Net Users’ Rights Protection Association (NURPA) stapten we ook naar het Grondwettelijk Hof. Via deze weg willen we de vernietiging afdwingen van deze wet die van elke Belgische burger een potentiële crimineel maakt, die het vermoeden van onschuld vervangt door een vermoeden van schuld en die verschillende rechten en vrijheden met de voeten treedt. Het zijn juist deze rechten die onontbeerlijk zijn voor het democratisch functioneren van onze samenleving.

Deze algemene bewaarplicht is in strijd met gewaarborgde rechten en vrijheden bepaald in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Het tast fundamentele rechten aan zoals het recht op privacy, de vrijheid van meningsuiting en het vermoeden van onschuld.

Grondwettelijke toetsing

Binnen Europa botst de databewaringsrichtlijn op veel bezorgdheid en kritiek. Niet alleen door de fundamentele rechten die deze schendt maar de richtlijn werd destijds door het Europees Parlement bijzonder snel aangenomen, zonder de nodige reflectie en overleg. Als gevolg werd het Europees Hof van Justitie geïnterpelleerd om zich uit te spreken over de grond van de zaak, met name de schending van fundamentele mensenrechten.

In april 2014 oordeelde het Hof van Justitie over de geldigheid van de richtlijn en oordeelde dat deze richtlijn: “een zeer omvangrijke en bijzondere ernstige inmenging in de fundamentele rechten op eerbiediging van het privéleven en op bescherming van persoonsgegevens zonder dat deze inmenging tot het strikt noodzakelijk beperkt blijft.”

Dit arrest vernietigt de EU dataretentierichtlijn en roept een halt toe aan een beleid, mentaliteit en cultuur van controle die na 9/11 gemeengoed zijn geworden. Het arrest gaat duidelijk in tegen de blanco opslag van communicatiegegevens zonder enig onderscheid of verschil. De overheid heeft niet het recht om alles over haar onderdanen te weten. De overheid moet binnen haar democratische noodzaak en verhoudingen blijven en zich verantwoorden wanneer ze inbreuk(en) pleegt op de fundamentele rechten en vrijheden van haar burgers.

Wat dit arrest teweeg zal brengen op de Belgische wetgeving is nog niet duidelijk. De Belgische wet is wel een kopie van de door het Hof van Justitie vernietigende Europese richtlijn. Maar zoals eerder aangegeven gaat de Belgische wetgeving nog verder dan de Europese richtlijn. Het arrest leidt niet automatisch tot de vernietiging van de Belgische wet maar heeft wel gevolgen voor elke zaak die gebruikt maakt van de Belgische dataretentiewet. De verdediging zal wellicht concluderen dat data zijn verzameld op grond van een nietige Europese wetgeving.

Besluit

Het is niet voor niets dat de Europese dataretentierichtlijn in 2010 de Big Brother award wegkaapte. De Europese instellingen hebben een cultuur en beleid opgezet van controle gemotiveerd door de strijd tegen het terrorisme en zware criminaliteit. Maar deze controlemechanismen druisen in tegen bepaalde rechten en vrijheden zoals bepaald in het EVRM. De algemene bewaring van het surf-, mail-, en telefoonverkeer van elke persoon gaat in tegen fundamentele rechten en vrijheden die onontbeerlijk zijn voor het democratisch functioneren van onze samenleving. De overheid mag geen Big Brother zijn die haar burgers continu in de gaten houdt. Het signaal moet duidelijk zijn: de overheid kan niet zonder enige aanleiding individuen in hun privé leven gaan controleren door hun communicatiegegevens aanhoudend op te slaan. Het is wachten op de uitspraak van het Belgische Grondwettelijk Hof maar het Europees Hof van Justitie heeft al een duidelijk signaal gegeven waarbij het een cultuur en beleid van controle duidelijk veroordeelt.

Tags:

BIG BROTHER AWARDS BIG BROTHER AWARDS DATARETENTIEWET

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.