In gesprek over internering: "Wij doen daar niet aan zorg, we laten het allemaal lichtjes smeulen."
15 mei 2025
Vorige week deden psychiater Wout De Ruyck en huisarts Brecht Verbrugghe hun verhaal in de media over hoe moeilijk de medische hulpverlening loopt in onze gevangenissen. Ook de Liga voor Mensenrechten krijgt vaak getuigenissen binnen van mensen die ten einde raad zijn. Dit zijn mensen in detentie zelf, of hun begeleiders en zorgverleners. Ze willen iets doen en komen met hun verhaal aankloppen bij ons.
“Er gaat een dode moeten vallen voor er omgekeken wordt, dacht ik. Wel er is iemand gestorven en ze hebben nog altijd niet gekeken.”
Anne* is één van hen. Ze begeleidt geïnterneerden in de gevangenis. Anne is een schuilnaam, omdat ze liever anoniem haar verhaal doet. Over haar job zegt ze zelf: “Wij doen daar niet aan zorg, we laten het allemaal lichtjes smeulen. Preventief kunnen we al zeker weinig doen. Ik werk er nu 2 jaar... Ik heb 4 mensen weten sterven omdat de juiste zorg niet kan gegeven worden.” De detentieschade is niet te overzien. Onder deze schade rekent men alle mentale, fysieke en sociale gevolgen na een periode van vrijheidsbeperking.
De rechter kan kiezen voor internering als maatregel of straf als je een misdrijf pleegt en een psychische stoornis of mentale beperking hebt waardoor je onvoldoende controle hebt over je gedrag. Het is de Kamer voor de Bescherming van de Maatschappij (KBM) die verder beslist over hoe die internering verloopt. Een zorgtraject wordt uitgestippeld en je krijgt een plaats in bijvoorbeeld in een FPC, een psychiatrisch centrum of je wordt geholpen met ambulante zorg. Toch belanden veel geïnterneerden in de gevangenis. Zonder gepaste zorg of perspectief. Anne begeleidt hen en trekt aan de alarmbel.
De Liga pleit al jarenlang voor een structurele oplossing voor geïnterneerden in de gevangenis. In 2012 brachten we de publicatie “Geïnterneerd: cel of zorg?” uit. Een verzameling van verhalen, getuigenissen en ervaringen, weg van juridische termen, cijfers of tabellen. Toen schreven we: “De toekomst ziet er niet rooskleurig uit. De rechten van geïnterneerden zijn geen hoge prioriteit voor de beleidsmakers. Toch blijven we strijden voor zij die niet gehoord worden.”
Sinds deze publicatie zijn er twee FPC’s (Forensisch Psychiatrische Centra) opengegaan. Met alle goede intenties, boden ze jammer genoeg geen soelaas op langere termijn voor de uitpuilende problematiek. Want de beloofde doorstroom via de FPC’s kwam er niet. Het is dweilen met de kraan open. Momenteel zitten geïnterneerden nog steeds in groten getale vast in gevangenissen zonder perspectief of aangepaste zorg.
Dit zorgt ook voor een gespannen sfeer binnen de gevangenismuren. Anne zegt hierover: “Een arresthuis is niet gemaakt voor geïnterneerden. De geïnterneerden zitten tussen de beklaagden en gedetineerden. Ook het bewakend personeel is daar niet op getraind. Terwijl wij als begeleiders in verbinding gaan, zijn de penitentiair beambten gewend om door een veiligheidsbril te kijken. We hebben een andere finaliteit. Die twee manieren van werken botsen.”
Anne stelt duidelijk: “Meer bedden creëren is niét de oplossing.” Het kabinet deelt mee dat er geen “snelle” oplossing gevonden kan worden. Toch wordt deze situatie reeds decennialang op tafel gelegd door een veelvoud aan organisaties. “Veel mensen die nu in internering zitten, hebben een netwerk nodig en moeten ondersteund worden met ambulante begeleiding. Stuur hen naar de gevangenis en ze komen er zoveel slechter uit, of gewoon niet.” Anne is hoopvol over de huidige minister en administratie. “De minister staat erom gekend om beslissingen te durven maken.” Er is politieke moed nodig, dat is duidelijk.
Herken je het verhaal van Anne en wil je ook jouw getuigenis delen? Deel je verhaal hier anoniem in de reacties of via maud@mensenrechten.be
Steun je Anne? Geef aan in de poll dat de minister een prioriteit moet maken van zorg voor geïnterneerden.
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
Reacties
François Paris - 9 dagen geleden
Quote uit het jaarverslag 2024 commissie van toezicht gevangenis Antwerpen en (binnenkort) te lezen op de site van de centrale toezichtsraad CTRG. De CvT benadrukt nogmaals dat geïnterneerden niet thuishoren in een penitentiaire inrichting. Personen die geïnterneerd zijn, bevinden zich niet in detentie vanwege een strafrechtelijke veroordeling, maar vanwege een medische of psychische aandoening die aangepaste zorg vereist. De gevangenis is geen geschikte omgeving om de noodzakelijke begeleiding, zorg en behandeling te bieden die deze kwetsbare groep nodig heeft. Het ontbreken van gespecialiseerde faciliteiten en zorgverleners binnen de gevangenis leidt tot een verhoogd risico op verwaarlozing, verdere achteruitgang van hun mentale gezondheid en schending van fundamentele mensenrechten. De CvT roept dan ook met aandrang op tot: Structurele maatregelen om te voorkomen dat geïnterneerden in de gevangenis worden geplaatst. Investeringen in gespecialiseerde zorginstellingen en capaciteit buiten het gevangeniswezen, zodat geïnterneerden op de juiste plek de zorg en behandeling krijgen die zij nodig hebben. Actieve samenwerking tussen Justitie en Volksgezondheid, gericht op een menswaardige opvang van geïnterneerden die aansluit bij hun specifieke noden en recht doet aan hun situatie. We willen deze aanbevelingen richten aan de Minister van Justitie en de Minister van Volksgezondheid. Namens de commissie van toezicht, François Paris, voorzitter.
Helene Liégeois - 12 dagen geleden
Volledige steun voor Anne. Mijn man zit al 27 maanden in de gevangenis voor het versturen van sms'jes. Hij is achtereenvolgens overgeplaatst naar Brugge, Gent en nu Merksplas. Hij spreekt Frans, maar geen Nederlands. Vanaf woensdag 21 mei breng ik een multidisciplinair team samen, waaronder Dr. De Ruyck, om samen concrete manieren te bedenken om het interneringssysteem te veranderen, in het belang van alle betrokkenen. Deze reflecties zullen worden verwerkt in de 11e aflevering van mijn podcast Éclats d'Esprit, die op 8 juli in het Frans en Nederlands zal worden uitgezonden. Ik zou 'Anne' willen uitnodigen, als ze dat wil, om deel te nemen aan dit collectieve proces, zelfs anoniem. De tijdsbesteding wordt geschat op 3u30 per persoon, gespreid over 6 weken, afhankelijk van ieders beschikbaarheid. Alles gebeurt op afstand en schriftelijk. Deel deze uitnodiging alsjeblieft met iedereen in je netwerk die betrokken zou kunnen zijn bij of geïnteresseerd zou kunnen zijn in dit initiatief. —/-/-//—///—/-//-/—————- Soutien total à Anne. Mon mari, interné, est en prison depuis 27 mois pour des SMS. Il a été transféré successivement à Bruges, Gand, et aujourd’hui à Merksplas. Francophone, il ne parle pas le néerlandais. À partir de ce mercredi 21 mai, je réunis une équipe pluridisciplinaire, notamment avec le Dr De Ruyck, pour imaginer ensemble des pistes concrètes d’évolution du système d’internement, dans l’intérêt de toutes les parties concernées. Ces réflexions nourriront le 11e épisode de mon podcast Éclats d’Esprit, qui sera diffusé le 8 juillet en français et en néerlandais. Je souhaite inviter « Anne », si elle le souhaite, à participer à cette démarche collective, même anonymement. L’investissement en temps estimé est de 3h30 par personne réparties sur 6 semaines, selon les disponibilités de chacun. Tout se passe à distance et par écrit. Merci de partager cette invitation à toutes les personnes de votre réseaux qui pourraient être concernées ou intéressées par cette initiative.
Pierre Lefranc - 12 dagen geleden
De commissie van toezicht van de gevangenis van Gent heeft recent haar jaarverslag 2024 verspreid (LinkedIn en binnenkort op de website van de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen) waarin onder meer verslag wordt uitgebracht over de inhumane omstandigheden waarin (niet alleen) geïnterneerden zijn opgesloten in de gevangenis. Namens de commissie van toezicht, Pierre Lefranc, voorzitter.