Ouderen die geen of een te klein pensioen hebben en verder geen inkomsten, kunnen aanspraak maken op een inkomensgarantie voor ouderen (IGO). Zowat 110.000 Belgen doen er een beroep op.

Velen waren zelfstandige, artiest, of ze hadden een wisselende beroepsloopbaan. Twee op de drie zijn vrouwen, vaak omdat ze deeltijds hebben gewerkt vanwege zorgtaken thuis, of omdat ze meewerkende echtgenote zijn geweest.

Sinds eind 2019 kunnen al die mensen gelijk welke dag controle aan de deur krijgen, om te zien of ze wel degelijk in ons land wonen. Die controles worden uitgevoerd door de postbodes. Mits vooraf verkregen toestemming mogen deze ouderen ten hoogste 29 dagen in het buitenland verblijven. Ze hebben als het ware huisarrest. Sommigen durven zelfs hun hond niet meer uit te laten. Want wie driemaal een controle mist, kan zijn IGO verliezen. Zo was het voor de covid-epidemie. Vanaf maart werden de controles opgeschort.

Een brede coalitie van meer dan veertig middenveldorganisaties, waaronder armoedeverenigingen, vakbonden, ziekenfondsen, de Vrouwenraad, Unizo en de Liga voor Mensenrechten, vraagt nu om de controles niet opnieuw in te voeren na corona.

Postbodes niet blij

‘We weten allemaal wat het betekent om thuis in lockdown te zitten. Dwing deze ouderen, die ­financieel kwetsbaar zijn, niet om voor de rest van hun leven in lockdown te blijven’, zegt Caroline Van der Hoeven, van het Belgische Netwerk Armoedebestrijding. Samen met haar collega Merlin Gevers bracht zij de coalitie op de been. De vakbonden van Bpost sloten zich meteen aan. ‘De postbodes zijn zelf niet gelukkig met hun nieuwe opdracht’, zegt Gevers.

Nicole Tonneau (77) uit Brussel kreeg begin 2020 zo’n controlerend bezoek van de postbode. ‘Nog een geluk dat ik de bel had gehoord’, zegt ze. ‘Want ik draag een hoorapparaat. Als ik muziek beluister of naar een film kijk, hoor ik de bel niet.’ De postbode nam een foto van haar identiteitskaart, vroeg haar om een handtekening te zetten in een ‘machientje’ en vertrok. ‘Tot daar dan het “warme” ­sociale contact’, zegt de vrouw.

Erger vindt Tonneau dat ze niet meer vrij is om te gaan waar ze wil. ‘Ik heb een zus in Zuid-Frankrijk en een zoon in Parijs. Ik moet dus kiezen bij wie van beiden ik op vakantie ga. Een tijdlang spoorde ik tweewekelijks op vrijdag naar Parijs, om er mijn kleindochter op te halen voor het weekend. In principe mag dat dus niet zonder toestemming van de pensioendienst. Ik kan zelfs tijdens een zomerse hittegolf niet gaan logeren bij mijn oudste zoon, wanneer het op mijn flatje in Brussel veel te warm wordt. Ik moet altijd thuis zijn voor het geval de postbode langskomt. Want zonder het IGO kan ik mijn huishuur niet eens betalen.’

Het KB dat van de postbode de boeman maakte, kwam er omdat de overheid vreesde voor misbruik: er zouden mensen onterecht een IGO kunnen krijgen, en er zouden ook ‘buitenlanders’ voor naar België komen, om te ‘profiteren’.

Wantrouwen

‘De overheid wantrouwt al deze ouderen. Zij moeten bewijzen dat ze geen fraudeurs zijn. Terwijl een evaluatie van de eerste vier maanden aantoont dat de fraude verwaarloosbaar is’, zegt Gevers. ‘Op 56.712 controles bleken 538 mensen niet in orde. Dat is minder dan 1 procent. Meer dan 95 procent van de rechthebbenden is trouwens Belg of afkomstig uit een EU-land.’

‘Bedenk ook dat het hele IGO-budget maar 2 procent uitmaakt van het totale kostenplaatje van de pensioenen. De overheid schiet hier dus met een bazooka op een mug.’

De regering-De Croo heeft na eerdere kritiek al aangekondigd dat ze de controles wil bijsturen: wie echt ziek en immobiel thuis is, zal niet meer gecontroleerd worden. Die intentie volstaat voor de coalitie-organisaties niet.

De Liga voor Mensenrechten wijst op de discriminatie tussen ouderen met een gewoon pensioen, die mogen gaan waar ze willen, en deze ouderen, die beperkt worden in hun bewegingsvrijheid. Dat is bovendien in strijd met een EU-richtlijn die stelt dat elke Europese burger drie maanden vrijuit in een ander EU-land mag verblijven. De Liga vindt het evenmin oké dat Bpost de adressen van deze mensen krijgt en informatie over hun financiële statuut. Dat schendt hun privacy.

Verhogen

De coalitie vraagt om het hele controlesysteem te herzien: men kan dat baseren op de inschrijving in het gemeenteregister – veel eenvoudiger en minder belastend voor de ouderen. De toegelaten termijn in het buitenland moet verhoogd worden.

En als de overheid het meent met de strijd tegen armoede, moet de toelage zelf ‘substantieel verhoogd’ worden. Ze blijft nu steken onder de armoededrempel: 790 euro voor een alleenstaande, 1.180 voor samen­wonenden, of een kleiner bedrag, als aanvulling op het eigen, te lage pensioen.

Tags:

DISCRIMINATIE LIGA MENSENRECHTEN OPINIE PRIVACY

Reageer

Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.