Sodexo: de geïnterneerde als klant

Op de Ministerraad is de keuze van uitbater voor het Forensisch Psychiatrisch Centrum goedgekeurd. Het consortium rond Sodexo, dat met de Nederlandse zorggroep Parnassia en de beveiliggingsorganisatie Securitas samenwerkt, zal het FPC in Gent uitbaten.

We kunnen op voorhand geen oordeel vellen over de werking van deze partners in het FPC Gent, maar we willen toch graag enkele kanttekeningen maken waar volgens ons bijzondere aandacht aan moet besteed worden.

Commercialisering van de zorg

Het zou een primeur zijn voor ons land om een forensische zorgvoorziening in commercieel-private handen te leggen. Sodexo Group is geen nieuwe speler op de detentiemarkt, de groep baat ook in Australië en het Verenigd Koninkrijk gevangenissen uit, en is betrokken bij de werking van ruim 100 gevangenissen in Europa.

Maar Sodexo heeft zijn reputatie tegen. Sinds 1994 was Sodexo een grote aandeelhouder in de “Corrections Corporation of America”, een multinational die gevangenissen beheert en berucht is omwille van de gebrekkige voorzieningen: te weinig personeel, veiligheidsvoorzieningen, medische zorg,… allemaal om kosten te drukken en winst te maken. Onder nationale druk heeft Sodexo in 2001 zijn aandelen in CCA verkocht, maar niet zonder tegelijkertijd de sterkste private speler te worden in het gevangenisbeheer in het Verenigd Koninkrijk door van CCA 50% van de aandelen te krijgen in UK Detention Services, waar Sodexo voordien al de andere helft van bezat.

Daarbij komt er regelmatig kritiek op de manier van werken en de besteding van de fondsen. Human Rights Watch verspreidde in 2010 een rapport waarin omschreven werd hoe de werkvoorwaarden bij Sodexo niet voldoen aan internationale standaarden. Zo werden situaties gerapporteerd waarbij pogingen van werknemers om zich te verenigen in vakbonden agressief werden tegengewerkt. Na de verspreiding van dit rapport verloor Sodexo zijn contracten met verschillende universiteiten in de Verenigde Staten.

Ten koste van de kwaliteit?

Voorbeelden uit het buitenland tonen aan dat de concurrentie die met privatisering gepaard gaat niet automatisch een hogere kwaliteit met zich meebrengt. Integendeel, de schrijnende situatie in tal van Amerikaanse gevangenissen maakt pijnlijk duidelijk dat de privatisering daar de rechten van gedetineerden op de helling zet.

Door zulke horrorverhalen maken we ons grote zorgen om de manier waarop deze groep de sereniteit zal bewaren die nodig is om de kwalitatieve zorg voor de kwetsbare groep geïnterneerden te vrijwaren. Op welke manier zal er winst gemaakt worden? Zal er niet bezuinigd worden op voorzieningen zoals personeel, voedsel, medische zorg en behandeling? De zorgsector is al jaren verlieslatend, welke motieven heeft een groep als Sodexo om hier dan alsnog een zorgvoorziening uit te baten? Als ze hiermee een voet binnenkrijgen in het zorglandschap in België, is het dan een teken aan de wand dat dit landschap fundamenteel zal veranderen?

De privatisering bestaat al langer in de bejaardenzorg, maar het grote verschil daarmee is dat deze voorzieningen een residentieel karakter hebben, in tegenstelling tot de doorstroom die in het FPC moet gegarandeerd worden. Dit impliceert dat de uitbater goede contacten moet onderhouden met de andere voorzieningen in de residentiële en ambulante zorgsector. Bovendien is de bejaardenzorg bijzonder duur geworden en kunnen enkel gefortuneerde ouderen een beroep doen op de exclusieve zorg van deze commerciële instellingen. Zoiets kan niet doorgetrokken worden naar de forensische zorg.

Bovendien staat in het nieuwe interneringswetsvoorstel dat onlangs werd goedgekeurd door de Senaat een amendement vanuit Open vld dat bepaalt dat de plaatsingskosten voor geïnterneerden verhaald zullen worden op de geïnterneerden en hun familie, tenzij deze volledig onvermogend zijn.. Ook in de huidige wet (van 1930 en 1964) staat dit artikel omschreven, maar het werd nooit uitgevoerd.

In de vernieuwde wet zal dit ook bij Koninklijk Besluit geregeld moeten worden en het risico dat onder druk van Sodexo dit KB het artikel in werking doet treden, is zeer reëel omwille van de private en dus commerciële doeleinden van deze groep. Dit zou een ware nachtmerrie betekenen voor heel veel families van geïnterneerden.

Het doel van de FPC’s in Vlaanderen is het weghalen van de geïnterneerden uit de gevangenis en hen de behandeling geven waar ze recht op hebben. We stapelden de voorbije jaren de veroordelingen van het EHRM op voor de manier waarop we geïnterneerden zonder behandeling in de gevangenis laten wegkwijnen. Deze zorg moet bovendien even kwalitatief zijn als in de reguliere zorgsector. Dit is een van de grondrechten van geïnterneerden. Wanneer deze zorg wordt uitbesteed aan private, commerciële partners, bestaat het risico dat bij besparingen de kwaliteit en continuïteit ervan niet gegarandeerd zal zijn.

We moeten koste wat het kost vermijden dat het FPC een veredelde gevangenis wordt, waar beveiliging de essentie is en waar commerciële doelen voorgaan op de kwaliteit van de zorg. We hopen dus dat het consortium rond Sodexo voldoende vangnetten voorziet in haar werking om zich hiervoor te behoeden.

De volgende organisaties en mensen ondersteunen deze actie: