"The sky is the limit"
06 mei 2011
Wie zondag 1 mei de Panorama-reportage "We zijn gezien" niet heeft gemist, zag en hoorde een aantal experten het debat rond privacy versus veiligheid beslechten. Het abstracte recht op privacy kent veel voor- en tegenstanders, maar eenmaal in conflict met "onze" drang naar veiligheid ontpopt zich een grimmige discussie die de moeilijke evenwichtsoefening tussen beide idealen blootlegt. Veiligheid is een na te streven goed – niet in het minst door onze politiekorpsen - maar het is zeker niet de hoogste norm. We moeten ons behoeden voor een samenleving die hard bevochten en lang verworven grondrechten beknot in naam van die alomvattende veiligheid. Volkomen veiligheid is slechts een ideaal; dat bewijst zelfs de recente dood van 's werelds meest gezochte terrorist Osama Bin Laden en de daaropvolgende oproep tot extra waakzaamheid. Wie dacht dat zijn dood het einde van de bedreiging betekent en ons na 10 jaar dreiging weer een veilige(re) wereld brengt wordt nu al teruggefloten. Mogelijke vergeldingsacties worden alweer breed aangekondigd in de pers en er wordt nu reeds gewaarschuwd dat de strijd ver van over is. Als zelfs de uitschakeling van de meest beruchte terrorist van het voorbije decennium geen veiligheid kan brengen, is veiligheid dan nog wel een bereikbaar goed? Of eerder iets waar we continue moeten naar streven en waarvoor we dus een deel van onze democratische verworvenheden permanent moeten prijsgeven?
Wie, zoals commissaris Paelinck, de uitbouw van een controlestaat tracht te rechtvaardigen onder het mom van de democratie, geeft blijk van weinig democratisch inzicht. Ligt het doel van democratie nu niet net in het inperken van ongelimiteerde staatsmacht? Doorgedreven controle van burgers wordt niet "democratisch" enkel en alleen door het gebruik van gesofistikeerde technologieën. Wie beweert dat enkel kerkers en vergeetputten synoniem staan voor een totalitaire staatsvorm, onderschat de mogelijkheden én gevolgen van onze nieuwe, hedendaagse surveillancetechnieken. Systematische controle en registratie van onderdanen is weinig democratisch te noemen en maakt burgers minder vrij. Een vrijheid die nochtans noodzakelijk is om aan een democratische samenleving deel te nemen, in al haar facetten.
En wat met het vermoeden van onschuld? Dit principe is nog steeds grondwettelijk verankerd maar dat wordt door commissaris Paelinck zonder enige schroom ter zijde geschoven. Is nu zelfs de politiemacht niet meer gebonden door de "rule of law" die instanties oproept tot principiële toepassing van de wet? Hanteert de politie haar eigen wetten? Kan de burger nog vertrouwen op de toepassing van de haar toegekende rechten of primeert de politiestaat? Waarom zou u als burger vertrouwen stellen in de instanties die u klaarblijkelijk wantrouwen? Zijn alle burgers nu schuldig tot het bewijs van het tegendeel, zoals Paelinck beweert? Dergelijke opvatting vereist inderdaad een doorgedreven controle want met 10 miljoen "schuldige" en dus "gevaarlijk" burgers blijft je maar beter voortdurend op je hoede. En zo geschiedt het ook.
De blatante uitspraken van de West-Vlaamse korpschef zijn op z'n minst verontrustend te noemen. Indien de grenzen echt bepaald worden door de mogelijkheden van de technologie dan wordt uw uitstapje naar zee er binnenkort eentje in ware science-fiction stijl. Al wat kan mag! De proportionaliteit is ver zoek in dergelijke logica. En laat inbreuken op de privacy nu net onderhevig zijn aan een fundamenteel proportionaliteitsbeginsel. Wanneer we ons laten leiden door wat technisch mogelijk is kunnen we maar beter de wetten aan de wilgen hangen. Dan kan de politie onbeperkt criminaliteit bestrijden zonder complexe regelgeving die hun optreden aan banden legt. U zal zich dan vast veel veiliger voelen. En is die veiligheid niet net het doel dat alle middelen heiligt? Commisaris Paelinck is wat dat betreft ook niet aan zijn proefstuk toe. Zijn politiezone Westkust zet deze zomer hard in op de aanpak van probleemjongeren via het VIP - "Verry Irritating Police"- project. Een permanente politiecontrole – stalking als het ware – van hangjongeren dient hen zoet te houden of of hen uiteindelijk zelf van de kust weg te houden. Veiligheid boven alles!
Uiteraard wilt u liever niet het slachtoffer worden van een brutale overval en alle initiatieven om dit tegen te gaan zal u dan ook volmondig toejuichen. Maar stelt u zich wel eens de vraag of een toenemende controle ook gelijk staat aan een daling van de criminaliteit? De veiligheidscamera's in het Nederlandse shoppingcentrum Ridderhof konden de schietpartij niet voorkomen. Of hoe wapenen we ons doeltreffend tegen een dodelijke afrekening op klaarlichte dag, zoals deze die recentelijk in Antwerpen plaatsvond? Zonder deze voorgaande feiten te willen minimaliseren dienen ze op z'n minst aan te tonen dat de preventieve werking van nieuwe controlemechanismen heeft gefaald. Zorgen al deze maatregelen er bovendien ook voor dat je je echt veiliger gaat voelen, of word je je door de permanente controles maar pas echt bewust van het het alom dreigende gevaar?
Het recht op privacy is niet absoluut en inperkingen zijn vaak noodzakelijk voor het dagelijks functioneren in onze samenleving. Maar deze inbreuken dienen steeds gericht en tijdelijk van aard te zijn. Permanente en preventieve inperking van de privacy schendt de fundamentele beginselen van onze rechtstaat en draagt het gevaar af te glijden naar een totalitaire controle. De Liga voor Mensenrechten waarschuwt voor dergelijke evolutie en veroordeelt fel de ondoordachte uitspraken van commissaris Paelinck.
Reacties worden gemodereerd. Onaanvaardbare inhoud wordt niet gepubliceerd.
